W ofercie czerwcowej Auckji Sztuki Nowoczesnej pojawi się niezywkły obiekt autorstwa Stanisława Dróżdża. Jest to jedna z pierwszych prac pioniera poezji konkretnej, dziedziny mieszczącej w sobie ducha literatury i sztuki. Praca Było, jest, będzie jest pierwszą z rozwijanego przez dziesięciolecia cyklu Klepsydr. O jej wyjątkowej wartości stanowi dodatkowo uczestnictwo w słynnej wystawie polskiej sztuki współczesnej Polish Art Festival | Atelier ‘72 w Edynburgu w 1972 roku.
Poezja konkretna i „pojęciokształty”
Idea poezji konkretnej zrodziła się z połączenia dwóch dziedzin literatury oraz sztuk wizualnych. Jako kierunek artystyczny ukonstytułowała się w 1953 roku, kiedy na ogólnoświatowym zjeździe w Sztokholmie ogłoszono jej manifest. Stanisław Dróżdż, absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, był jednym z pionierów i najwybitniejszym przedstawicielem dziedziny, a także jej animatorem jako organizator wystaw i sesji naukowych. Swoje pierwsze teksty konkretne Dróżdż zaczął pisać w 1967 roku. Podstawowym założeniem poezji konkretnej jest zautonomizowanie słowa i pozbawienie go kontekstu językowego, a następnie konceptualne wykorzystanie jego znaczenia i przełożenie go na obraz.
Swoje prace Dróżdż określił mianem pojęciokształtów. Układy liter i znaków typograficznych funkcjonują jednocześnie jako tekst i obraz przy założeniu, że żadna z tych kategorii nie traci nic ze swojej specyfiki, a jedynie swobonie przepływają jedna w drugą balansując na granicy sztuk wizualnych i tekstualności. Forma staje się zdeterminowana treścią, a treść formą.
BYŁO – JEST – BĘDZIE
Zestawienie pojęć w formie klepsydry kładzie nacisk na refleksję nad przemijalnością czasu, choć niekoniecznie nad jego linearnością. Moment teraźniejszości („JEST”) stanowi najmniejszy fragment układu typograficznego, zaś to, co następuje przed nim i po nim rozciąga się w obie strony w nieskończoność, co sugeruje ucięcie napisu, zdającego się wykraczać poza ramy kompozycji. Artysta zwraca uwagę, iż ludzki umysł ma tendencję do wspominania lub wybiegania w przyszłość, intelektualizowania i nadawania znaczeń czasom fizycznie niedostępnym, podczas gdy obecny moment często umyka naszej percepcji i pełnemu poznaniu. W języku polskim „klepsydra” oznacza także informację o czyjejś śmierci. Dzieło Dróżdża zdaje się informować o „śmierci” czasu samego w sobie.
Atelier ’72 – wystawa polskiej sztuki awangardowej w Edynburgu
Dokładnie ten egzemplarz grafiki Dróżdża był prezentowany na słynnej wystawie Atelier ’72, która do tej pory uznawana jest za jedno z najważniejszych wydarzeń dotyczących popularyzacji polskiej sztuki awangardowej za granicą. Wydarzenie zostało zorganizowane przez galerię Richarda Demarco przy współpracy Ryszarda Stanisławskiego, ówczesnego dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi, w ramach Edinburgh International Festival w 1972 roku.
Na wystawie swoje prace pokazało 40 czołowych polskich artystów: Magdalena Abakanowicz, Jerzy Bereś, Włodzimierz Borowski, Wojciech Bruszewski, Jan Chwalczyk, Roman Cieślewicz, Cricot Theatre, Tadeusz Kantor, Wanda Człekowska, Stanisław Dróżdż, Stanisław Fijałkowski, Wanda Gołkowska, Zbigniew Gostomski, Władysław Hasior, Zdzisław Jurkiewicz, Koji Kamoji, Grzegorz Koterski, Barbara Kozłowska, Edward Krasiński, Natalia LL, Andrzej Lachowicz, Jerzy Ludwiński, Zbigniew Markiewicz, Adam Marczyński, Andrzej Matuszewski, Maria Michałowska, Leszek Mickoś, Jerzy Nowosielski, Roman Opałka, Wiesław Paczkowski, Teresa Pągowska, Ireneusz Pierzgalski, Józef Robakowski, Jerzy Rosołowicz, Bogusław Schaffer, Maria Stangret, Henryk Stażewski, Studio of Film Forms, Józef Szajna, Janusz Tarabuła, Henryk Tomaszewski, Zbigniew Werpechowski, Marian Warzecha.
We wstępie do katalogu Richard Demarco sygnalizuje, że podstwowym założeniem wystawy było pokazanie ogromnej różnorodności materii w jakich poruszają się zaproszeni artyści. Sama wystawa była częścią dużego planu Demarco pokazania szerokiego przekroju sztuki awangardowej Europy Wschodniej. W 1970 miała miejsce wystawa współczesnej sztuki niemieckiej „Strategy: Get Arts” – Demarco po tej wystawie bardzo chciał uniknąć sytuacji, w której sztuka niemiecka zostałaby uznana za reprezentatywny nurt awangardy europejskiej. W 1971 roku zorganizował niewielką wystawę sztuki Rumuńskiej, ale jej małe rozmiary uniemożliwiały dokonanie szerokiego porównania między tym co dzieje się w Europie Zachodniej i Wschodniej. Dlatego postanowił zorganizować dużą wystawę sztuki polskiej odchodząc od galeryjnych standardów i czyniąc wystawę działaniem samym w sobie poprzez zaangażowanie artystów w kreacje przestrzeni wystawowej oraz katalogu. Koncepcja ta opiera się na anty-wystawowym manifeście Tadeusza Kantora, która jest zbieżna z koncepcjami wystawienniczymi Demarco.
Zapraszamy na Aukcję Sztuki Nowoczesnej już 6 czerwca o godzninie 19:00 do galerii Domu Aukcyjnego Libra przy ul. Złotej 48/54 w Warszawie.