Akt

Proweniencja:

• kolekcja prywatna, Polska,
• Galeria Starmach, lata 90. XX w.

Jerzy Nowosielski – jeden z najważniejszych polskich malarzy drugiej połowy XX wieku. W 1940 roku studiował na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego krakowskiej Kunstgewerbeshule. Przerwał studia w 1942 roku, aby dołączyć do wspólnoty Ławry św. Jana Chrzciciela pod Lwowem, gdzie zetknął się z ikonopisaniem, które od tego czasu sam praktykował. Doświadczenie to miało ogromny wpływ na rozwój sztuki Nowosielskiego i stanowiło trwałe źródło inspiracji, które sam określa jako odzwierciedlenie walki dobra ze złem w ciele człowieka. W 1943 roku artysta powrócił do Krakowa, gdzie po wojnie podjął naukę na Akademii Sztuk Pięknych. Tam odnowił przyjaźnie artystyczne i znalazł się w gronie twórców skupionych wokół Tadeusza Kantora i Grupy Młodych Plastyków. Uczestniczył w wystawie grupy w 1946 roku w krakowskim Pałacu Sztuki. Brał udział we wszystkich Wystawach Sztuki Nowoczesnej (1948, 1957, 1959), a także w historycznej wystawie „Dziewięciu” (1955). Większość życia artystycznego spędził w Krakowie, poza krótkim okresem kiedy wyjechał do Łodzi, aby kierować pracownią Projektowania Tkanin Dekoracyjnych na tamtejszej PWSSP. Po powrocie do Krakowa objął Pracownię Malarstwa na ASP, którą prowadził do 1993 roku.

Ciało jest istotnym motywem w twórczości Nowosielskiego. Do najwcześniejszych prac artysty należą powstałe w latach 40. przedstawienia aktów kobiecych o charakterystycznym dla artysty formalnym uproszczeniu. W następnych okresach swojej twórczości często dawał upust swoim fascynacjom kobiecym ciałem. W odniesieniu do swojej sztuki Nowosielski używał terminu „figuracja erotyczna”. W latach 50. artysta stworzył całą serię malarskich i rysunkowych kompozycji sadomasochistycznych przedstawiających przede wszystkim sceny z nagimi, skrępowanymi i zdominowanymi przez mężczyzn kobietami o ciałach poskręcanych w karkołomnych pozach. W dalszym etapie twórczości Nowosielski z fetyszyzacji ciała punkt ciężkości przesunął w stronę zainteresowania jego sprawnością. Zaowocowało to cyklem przedstawiającym sportsmenki, najczęściej gimnastyczki, obrazowane w zaskakujących pozach.

Nowosielski stworzył także szereg aktów, gdzie ciało przybiera mistyczny, duchowy wymiar. Akt z 1960 roku przedstawia półnagą postać o uproszczonej anatomii. Ciało zostało umieszczone w pustej przestrzeni, pozbawionej wyraźnego charakteru. Artysta umieścił postać w centralnej osi obrazu nadając kompozycji hieratyczny charakter. Półnaga postać pozbawiona jest jednoznacznych cech płciowych. Odrealnienie kompozycji budzi skojarzenie z przedstawieniami sakralnymi. W tym wypadku zainteresowanie cielesnością Nowosielskiego przenosi się w stronę metafizyki, gdzie artysta dokonuje syntezy spraw duchowych z rzeczywistością empiryczną.