Atleci

olej / płótno

73 x 60,5 cm

p.g. sygnatura zamazana przez artystę („Streng”), datowany 1936 – ?

Obraz w prywatnej kolekcji w Warszawie

Wystawiany:

• Salon wiosenny Lwowskiego Zawodowego Związku Artystów Plastyków, Lwów IV 1939
• Wystawa ZZPAP, Warszawa 1946-1947
• Marek Włodarski (Henryk Streng) 1903–1960, wystawa monograficzna w Muzeum Narodowym w Warszawie, Warszawa 1981
• Marek Włodarski/Henryk Streng (1898–1960). Między centrum a peryferiami, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot 2013
• Marek Włodarski/Henryk Streng (1898–1960). Między centrum a peryferiami, Lwowska Narodowa Galeria Sztuki, Lwów 2013

Literatura:

• Katalog Salonu wiosennego Lwowskiego Zawodowego Związku Artystów Plastyków, Lwów 1939, poz. kat. 99
• Marek Włodarski (Henryk Streng) 1903–1960, Katalog wystawy monograficznej w Muzeum Narodowym w Warszawie, Warszawa 1981, s. 63, poz. kat. I.23
• Czarownik przy zielonej skale. Marek Włodarski/Henryk Streng, red. J. Chrobak, J. Michalik, M. Wilk, Poznań 2009, s. 73
• Marek Włodarski/Henryk Streng (1898–1960). Między centrum a peryferiami, red. M. Piłakowska, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Sopot 2013, s. 170, poz. kat. 43

„Atleci” to obraz klasy muzealnej, jeden z nielicznych olejnych ocalałych obrazów przedwojennych i jednocześnie jeden z tych, które wyłamują się z tendencji w sztuce artysty, dających się pochwycić jako ślad wpływu Légera czy kubizmu. Choć w tematyce jest ciągle realistyczny, bardziej przywodzi na myśl malarstwo fowistów (zwłaszcza Matisse’a), z ich zakrzywioną, uproszczoną perspektywą i silnym, ciemnym konturem. Wyłania się z tej pracy także zainteresowanie ruchem, dynamiką i gestem. Wpisana jest w nią też niewiadomego pochodzenia metaforyka i coś z poezji, co przeczuwał już Jerzy Tchórzewski: „Zmierza […] do określenia środkami plastycznymi poetyckiego przeżycia, do kreowania nowych »sytuacji lirycznych« za pomocą formy plastycznej (koloru, formy, linii…).”

Praca wpisuje się w serię dzieł faktorealistycznych (artysta wprowadził ten termin w latach 30. XX wieku). Charakteryzuje je wspomniany już prymitywizm i realizm, ale i – absurdalnie – metaforyka i groteska, a zatem połączenie tego, co obiektywne z tym, co subiektywne. O osobliwości tego połączenia pisał I. Witz: „W artystycznym sensie Włodarski wyprzedził w nich [obrazach] wnioski, do których dopiero w czasie wojny, a następnie w okresie powojennym miał dojść jego mistrz Fernand Léger – mistrz, któremu Włodarski w początku lat trzydziestych był tak wierny i z którego sztuki jak gdyby się wywodził. Obrazy okresu »fakto-realizmu« wskazują jednak, iż idąc pozornie légerowską drogą, poszedł traktem odmiennym, chociaż poniekąd równoległym. W wysiłkach nad stworzeniem poetyckiego, »fakto-realistycznego« obrazu, nie był zresztą Włodarski odosobniony. […] Subiektywne wizje przenikają się u Włodarskiego stale ze światem realnym. […] Słowem, w tym całym fantastycznym formotwórstwie i tej tak zawsze pełnej życia skłonności do lirycznej transformacji i przekształceń, w tej zabawie ex promptu, w improwizacji jakby magicznej”.