fbpx
×

Bez tytułu

nr katalogowy: 20

Stażewski Henryk

(1894–1988)

Bez tytułu
1975

Estymacja:

130 000–150 000 PLN

Cena wylicytowana:

110 000 PLN

akryl, płyta

65×65 cm (w oprawie 71,5×71,5 cm)

sygnowany na odwrocie: „1975 | H. Stażewski”


 

Henryk Stażewski (ur. 1894 w Warszawie – zm. 1988 tamże) – malarz, przedstawiciel awangardy geometrycznej, twórca reliefów i plakatów, projektant wnętrz, scenograf i teoretyk. Jeden z pionierów sztuki awangardowej w Polsce.

Henryk Stażewski w ciągu swojego długiego życia niemal nieustannie obecny był na rodzimej scenie artystycznej, zaznaczając swój udział w wiodących nurtach i licznych ugrupowaniach awangardowych. Współtworzył m.in. formację Ekspresjonistów Polskich (od 1919 r. Formistów), Blok. Praesens, a.r., zaś podczas pobytu w Paryżu obracał się w kręgach Cercle et Carré czy Abstraction-Création. Po wojnie należał do środowiska skupionego wokół warszawskiej Galerii Krzywe Koło, a w roku 1966 był jednym z założycieli Galerii Foksal. Nawet w sędziwym wieku pozostawał wpływową i niezwykle barwną postacią sztuki współczesnej.

Henryk Stażewski początkowo tworzył prace inspirowane kubizmem, a następnie – pod wpływem Strzemińskiego – konstruktywistyczne. Czerpał także z neoplastycznego dorobku Mondriana i grupy De Stijl. W latach 40. i 50. powrócił do sztuki figuratywnej, choć syntetycznej w formie i silnie zgeometryzowanej. Natomiast na okres politycznej odwilży roku 1956 przypada początek zainteresowania artysty tworzeniem kompozycji reliefowych, które na trzy kolejne dekady zdominowały jego twórczość.

Da się zauważyć, iż każda kolejna seria prac Stażewskiego rozwiązuje jakiś problem: koloru, skali, kompozycji. Po obrazach statycznych, utrzymanych głównie w bieli, pojawiają się bardziej kontrastowe zestawy kolorów i kształtów czy – tak jak w przypadku prezentowanego dzieła – kompozycje diagonalne, budujące napięcie w obrazie. Z początkiem lat 70. artysta stopniowo odchodził od reliefów na rzecz „tradycyjnego” płaskiego malarstwa, na płycie pilśniowej lub sklejce drewnianej przy użyciu farb akrylowych, z którymi eksperymentował od połowy lat 60. Nadal jednak podstawowy obszar jego zainteresowań, swoisty moduł, stanowiła forma kwadratu – figury idealnej. Multiplikacja i nawarstwienie kolejnych, coraz mniejszych kwadratów, ustawionych względem siebie pod pewnym kątem, sugeruje wrażenie ruchu w obrębie kompozycji. Utrzymany w niemal pastelowych odcieniach błękitu i różu obraz wskazuje na wyraźne w tym okresie zainteresowanie Stażewskiego nurtem op-artu. Jak pisał Andrzej Turowski: „Nowe serie malarskie z lat 70. i 80. były próbą uchwycenia nieporządku w uporządkowanym układzie, a może precyzyjniej: próbą przezwyciężenia reguły kompozycyjnej w samej kompozycji. Współgrała w tych pracach konceptualizacja procesu twórczego z sensualizacją jego efektów artystycznych. Barwne gradacje, a następnie kontrasty, (…) rytmy ascetycznych linii obok nawarstwiających się płaszczyzn, były w twórczości Stażewskiego ustawicznym wyłamywaniem się z zasady, która próbowała je sobie podporządkować. »L’artiste qui ne lutte pas dans son travail travaille contre l’art« – artysta, który nie walczy w swojej pracy pracuje przeciwko sztuce – napisał na jednym ze swoich obrazów z 1970 roku”.

„Barwie przywracał znaczenie psychologiczne, a nawet terapeutyczne, notował je i testował. Kolor wyzwala się z naturalnych struktur kwadratów, przenika tworząc zgodne z optyką transparencje. Przecina stałą formę kwadratu, unieważnia jego strukturę, wypycha kwadrat z jego przewidywanego położenia (…). Płaszczyzna koloru Stażewskiego jest płaska, mocna, jednorodna, czysta, czasem świecąca. Kolorowe obrazy artysta malował do ostatnich miesięcy życia, nakładały się one na inne działania. Kolorowe obrazy wydają się być wątpieniem w stałość struktury, racjonalizmem w postawie obronnej”.