Bystra

akwarela, papier

59,5 × 137,5 cm (w świetle oprawy)

sygnowany p.d. „J. Fałat | Bystra 917”

Julian Fałat to czołowy reprezentant malarstwa pejzażowego i rodzajowego okresu Młodej Polski. Studia artystyczne odbył w latach 1869-1871 w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Początkowo zajmował się rysunkiem technicznym pełniąc m.in. rolę kreślarza podczas budowy kolei w Zurychu. Edukację artystyczną podjął na nowo w 1877 roku w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie związał się z środowiskiem skupionym wokół Józefa Brandta.

W 1885 odbył podróż dookoła świata. W 1886 został zaproszony przez Wilhelma Pruskiego na dwór w Berlinie, gdzie spędził dziesięć lat realizując zamówienia dworskie, za które otrzymał nominację do berlińskiej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1895 objął stanowisko dyrektora krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, gdzie dokonał gruntownej reformy systemu nauczania proponując posady profesorskie najwybitniejszym z grona modernistów m.in. Leonowi Wyczółkowskiemu, Jackowi Malczewskiemu, Józefowi Mehofferowi czy Teodorowi Axentowiczowi tworząc podwaliny dla powstałej w 1900 roku Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości sprawował liczne funkcje państwowe m.in. urząd dyrektora Departamentu Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Na stałe osiadł w miejscowości Bystra na Śląsku Cieszyńskim, którego interesy również z poświęceniem reprezentował.

Fałat zapisał się w dziejach polskiej sztuki jako mistrz akwareli. Prezentowana praca z 1918 roku należy do wieloletniej serii pejzaży z Bystrej. Pod koniec XIX wieku malarz porzucił naturalistyczne zacięcie, a realizm szczegółów jego prac zaczął ustępować miejsca efektom luministycznym i impresjonistycznej lekkości. Posługiwał się przede wszystkim błękitami i brązami lubując się w szybkim notowaniu wizualnych wrażeń i migawkowym rejestrowaniu efektów atmosferycznych. Właśnie w pejzażach z Bystrej, Fałat osiągnął mistrzostwo w syntetycznym ujmowaniu natury oraz wykorzystywaniu specyfiki akwarelowego medium do osiągania efektu przejrzystości i przenikania się plam barwnych, dodatkowo eksperymentując z jakością papierowego podłoża.