Kontrapunkt

Jan Ziemski to twórca silnie związany z powojennym środowiskiem artystycznym Lublina. Wykształcenie plastyczne zdobywał w latach 1942-1946 w Państwowym Liceum Sztuk Pięknych w Lublinie. Następnie całkowicie porzucił działalność artystyczną dla trwającego dwa lata epizodu studiów medycznych na lubelskim UMCS. Wybór ten był wyrazem fascynacji artysty naukami ścisłymi, która w późniejszym etapie rozwinęła się w stronę fizyki i astronomii. Zainteresowania te odcisnęły intelektualne i formalne piętno na późniejszych poszukiwaniach artystycznych Ziemskiego. Po porzuceniu studiów lekarskich rozpoczął naukę na wydziale historii sztuki KUL, gdzie zetknął się z malarzami Włodzimierzem Borowskim, Tytusem Dzieduszyckim i Ryszardem Kiwerskim oraz teoretykami Jerzym Ludwińskim i Hanną Ptaszkowską. Skutkiem owego spotkania były działania mające na celu animację środowiska artystycznego Lublina poprzez obudzenie w nim nowoczesnego ducha. W efekcie do życia powołana została Grupa „Zamek”, która swoimi dążeniami wpisywała się w nurt malarstwa informel oraz malarstwa materii tworząc oryginalną koncepcję „sztuki strukturalnej”. W czasie istnienia grupy w latach 1956-1959 Ziemski brał udział w większości jej kluczowych wystaw. Po rozpadzie grupy rozwijał własną działalność artystyczną skupiając się na poszukiwaniu nowych form plastycznego wyrazu. Od 1958 roku Ziemski prowadził eksperymenty skupiając się na powierzchni obrazu. W płaszczyznę wkomponowywał wypukłe, niemalarskie obiekty (np. kamienie) tworząc reliefowe konstrukcje. Eksperymentował także ze strukturą i grubością farby traktując ją jak materię rzeźbiarską żłobił w na jej powierzchni głębokie bruzdy. W latach 1960-1964 Ziemski tworzył cykl Formury – rzeźbiarsko-malarskie obiekty o formowanej w gipsie organicznej strukturze. Działania Ziemskiego prowadziły do powstania autonomicznych obiektów funkcjonujących jako malarskie płaskorzeźby. Na pierwszej indywidualnej wystawie artysty w 1959 roku w lubelskim Biurze Wystaw Artystycznych obiekty były ustawione na podłodze, co dodatkowo potęgowało ich rzeźbiarskie referencje. Już wtedy Ziemski znacząco zawęził paletę barw ograniczając się do kliku tonów jednego koloru oraz jednej wyraźniej dominanty. Konsekwencją optycznych poszukiwań stało się postępujące uproszczenie i geometryzacja form dryfująca w stronę osiągnięć op-artu.

Relief Kontrapunkt z 1966 roku jest wynikiem pogłębiającej się syntezy stylu Ziemskiego. Artysta ograniczył paletę do barw achromatycznych opierając geometryczną kompozycję na kontraście czerni i bieli. Podstawę stanowi czarna plama barwna. Od lewego do prawego roku obraz przecina biały, falujący kształt. Część przestrzenną tworzy czternaście sferycznie wygiętych listewek o kolorystyce odpowiadającej podłożu. Na każdą z nich naciągnięta jest kula o kontrastującej barwie. Jedna z nich stanowi wyraźną, czerwoną dominantę kolorystyczną. Wszystkie elementy kompozycji składają się na próbę plastycznego przedstawienia procesu ruchu jaki tworzy rozchodząca się fala. Koncepcja Ziemskiego oparta jest na równoważności pozornie niekomplementarnych zjawisk takich jak linia i punkt czy przestrzeń i płaszczyzna, które współistniejąc określają zjawiska fizyczne zachodzące w świecie. Swoją koncepcję artysta rozwijał także na początku lat. 70 w cyklach Rytmy, Permutacje czy późniejsze Interferencje konstruując wywołujące złudzenie optyczne struktury.

Ziemski systematycznie uczestniczył w przedsięwzięciach skupiających artystów poszukujących nowych form wyrazu. W latach 1965-1978 wyjeżdżał na Plenery Koszalińskie w Osiekach, brał udział w Biennale Form Przestrzennych w Elblągu w 1965 roku czy słynnym Sympozjum Artystów i Naukowców w Puławach w 1966 roku. Sympozjum odbywało się na terenie Zakładów Azotowych w Puławach pod hasłem „Sztuka w zmieniającym się świecie”, zgodnie z ówczesną fascynacją koncepcją wzajemnej inspiracji pomiędzy sztuką, technologią, przemysłem i nauką. W czasie Sympozjum odbywały się wspólne dyskusje artystów, krytyków i naukowców. W wystawach organizowanych w ramach Sympozjum wzięło udział około 40 artystów. Obok Ziemskiego byli to m.in. Tadeusz Kantor, Grzegorz Kowalski, Jerzy Bereś czy Ryszard Winiarski.