fbpx
×

Nie wiadomo skąd świeci

nr katalogowy: 14

Rosenstein Erna

(1913–2004)

Nie wiadomo skąd świeci
1986

Estymacja:

36 000–42 000 PLN

Cena wylicytowana:

28 000 * PLN

olej, pastel, aksamit, deska

18 × 18 cm

sygnowany na odwrocie: „18 × 18 | >>NIEWIADOMO SKĄD ŚWIECI<< | E. Rosenstein | ewentualnie 1984”


Samo światło jest tajemnicze. I właściwie – w obrazie ważna jest tajemnica – Erna Rosenstein[1]

Erna Rosenstein – urodzona w 1913 roku we Lwowie, malarka, rysowniczka i poetka. Studiowała w wiedeń­skiej Frauen Akademie oraz w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Wojciecha Weissa. Najsilniej związana z Grupą Krakowską i kręgiem skupionym wokół Tadeusza Kantora, w mniejszym stopniu także z warszaw­skim środowiskiem artystycznym (m.in. Galerią Krzywe Koło). Członkini Grupy Młodych Plastyków, uczestniczka Wystaw Sztuki Nowoczesnej (Kraków 1948–49, Warszawa 1957 i 1959) oraz słynnej wy­stawy „Dziewięciu” (Kraków 1955).

Malarstwo Erny Rosenstein zwyczajowo klasyfikowane jest jako „surrealistyczne”, choć sama artystka tego określenia nie lubiła. W początkowym okresie swojej twórczości sięgała po motywy figuralne, co widać chociażby w pracach zaprezentowanych na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej[2], lecz już wówczas postacie przedstawiane były schematycznie, liniowo,
z twarzami przypominającymi maski. Od lat 50. jednak tworzyła głównie abstrakcje
o organicznych, skłębionych formach, fakturowe i pulsujące kolorem. Sięgała po motywy fantastyczne i wyszukane wizualne metafory, nadając swoim pracom niepowtarzalny, wręcz baśniowy klimat. Często tworzyła także kompozycje mroczne i niepokojące, mające niewątpliwie źródło w wojennej traumie i tragicznej śmierci rodziców, z którą artystka mierzyła się przez całe życie. Zawsze jednak jej obrazy spowite były liryczną „aurą”, wykazując niemal synestetyczne podobieństwo do – również uprawianej przez Rosenstein – poezji. W podobnej estetyce utrzymane są także jej rysunki czy asamblaże z drobnych przedmiotów codziennego użytku, w których, obok poetyckości, ujawnia się jej przewrotne poczucie humoru. Te właśnie cechy złożyły się na rozpoznawalny styl Erny Rosenstein, któremu pozostała wierna przez dziesięciolecia.

W latach 70. i 80. charakterystyczne organiczne formy, pulsujące nieposkromnioną żywotnością natury, zaczęły nieco ustępować miejsca kompozycjom bardziej zdyscyplinowanym, linearnym, zdominowanym przez kreskę i swoistą architektonikę obrazu. Z tego okresu pochodzi prezentowana praca Nie wiadomo skąd świeci. W tym czasie Erna Rosenstein często tworzyła obrazy, w których na głębokim czarnym tle umieszczała jasne elementy sugerujące świetlisty rozbłysk w ciemności. Po takie rozwiązanie sięgnęła także w tym przypadku. O wyjątkowości tej pracy stanowi jednak użycie – oprócz tradycyjnych środków malarskich – nieoczywistego materiału, jakim jest aksamit, którym artystka obwiodła brzegi swojej kompozycji. Rosenstein zdaje się w ten sposób podkreślać materialną zmysłowość obrazu, jego możliwości oddziaływania nie tylko na wzrok, ale także dotyk. Niewielki format i asamblażowe uzupełnienie wpisują kompozycję Nie wiadomo skąd świeci w nurt surrealistycznych eksperymentów artystki, ale także jej zamiłowania, wręcz pewnej tkliwości, jaką żywiła do drobnych przedmiotów – niecodziennych znalezisk pośród rzeczy codziennego użytku, które z niezwykłą umiejętnością potrafiła przeobrazić w dzieła sztuki.

[1] Niespodziewane. Rysunki, rzeczy, malarstwo. Erna Rosenstein, katalog wystawy w Centrum Sztuki Studio, red. Z. Taranienko, Warszawa 1984, s. nlb.

[2] I Wystawa Sztuki Nowoczesnej: pięćdziesiąt lat później, red. J. Chrobak, M. Świca, Kraków 1998, s. 245-249.