Niepokój

olej / płyta
150 × 180 cm
na odwrociu sygnowany, datowany i opisany: Jan Dobkowski |
„NIEPOKÓJ” 1977 | ACRYL 150 × 180 cm

Jan Dobkowski (znany także pod pseudonimem „Dobson”) – malarz, rysownik, autor akcji i instalacji przestrzennych. Dobkowski obronił dyplom w Pracowni Malarstwa wybitnego kolorysty Jana Cybisa, jednak już na studiach wyraźnie sprzeciwiał się dominującemu wówczas sposobowi malowania skupionemu na niuansach kolorystycznych i silnym fakturowaniu. Angażował się w życie kontrkultury, m.in. ruch hipisowski, zaś w 1967 roku wraz z Jerzym „Jurrym” Zielińskim założył grupę Neo-Neo-Neo – nazwa miała sugerować, że we współczesnej sztuce nic już nie jest naprawdę nowe. Dobkowski od późnych lat 60. tworzył płaszczyznowe obrazy o kontrastowych zestawieniach barwnych, nawiązujące do estetyki popartu. Tematyką jego prac były przede wszystkim na poły abstrakcyjne kobiece (rzadziej męskie) akty o zdeformowanych ciałach i wyolbrzymionych cechach płciowych. Z czasem artysta w coraz większym stopniu skłaniał się ku malarstwu nieprzedstawiającemu, nasyconemu tajemniczą symboliką, oddziałującemu gęstą siecią drobnych linii o zniuansowanej kolorystyce. W twórczości Dobkowskiego od samego początku znaczącą rolę odgrywa niezwykle charakterystyczna, precyzyjna kreska, która dominuje w jego malarskich i rysunkowych kompozycjach.

Choć Jan Dobkowski znany jest przede wszystkim z malarstwa pulsującego feerią barw, stanowiącego hołd dla witalnej energii natury i ludzkiej zmysłowości, w jego dorobku pojawiały się także prace mroczne i niepokojące. Biorąc pod uwagę zaangażowanie artysty w opozycyjną działalność w okresie PRL-u, obrazy te często stanowiły komentarz do sytuacji politycznej – nasiliły się zwłaszcza po wprowadzeniu w kraju stanu wojennego i śmierci księdza Jana Popiełuszki. „Niepokój” z 1977 być może także można odczytywać w kontekście gęstniejącej atmosfery społeczno-politycznej w Polsce Ludowej. Dobkowski tytułowe uczucie zobrazował za pomocą skłębionych, wijących się linii na jednostajnym czarnym tle. „Niepokój” zdaje się niekontrolowanie rozrastać i pochłaniać wszystko, co napotka na swej drodze.

W roku 1994 artysta został uhonorowany nagrodą im. Jana Cybisa za całokształt twórczości. Prace Dobkowskiego znajdują się w zbiorach m.in. Muzeów Narodowych w Warszawie, Poznaniu i Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Guggenheim Museum w Nowym Jorku oraz kolekcjach prywatnych w Polsce, Szwecji, Danii, USA, Szwajcarii, Francji.

„Jan Dobkowski traktuje sztukę jak wiedzę tajemną. (…) Dla Dobkowskiego sztuka i magia w równej mierze wpływają na umysł ludzki, otwierają nieograniczone możliwości przeobrażania form, są ściśle związane z naturalnymi instynktami, dążeniami. Artysta zmierza do zgłębienia tajemnicy życia, wiedzy o człowieku, jego pragnieniach i emocjach” *

*J. Zagrodzki, w: Jan Dobkowski. Take a Swing on the Thread of Life. Pohuśtaj się na nitce życia, red. M. Dobkowska, Warszawa 2014, s. II-VIII.