fbpx
×

Organista

nr katalogowy: 101

Nazwa aukcji/kod aukcji: Aukcja sztuki XX i XXI wieku (czerwiec)

Hofman Wlastimil

(1881–1970)

Organista
1943

Estymacja:

26 000 – 36 000 • PLN

Cena wylicytowana:

22 500 PLN

olej, płótno, 45 × 37 cm (w świetle oprawy)
sygnowany śr.: „Wlastimil | Nazaret Hofman 1943”; na odwrocie: „Organista Edgar Affard | „Organista” | W Kościele Chrystusa Młodzieńca w Nazarecie | listopad 1943 | Nazaret”


Wlastimil Hofman – polski malarz czeskiego pochodzenia, wybitny przedstawiciel młodopolskiego symbolizmu. Choć przyszedł na świat w Pradze, w wieku ośmiu lat przeprowadził się wraz z rodziną do Krakowa. Już wówczas zaczął ujawniać talent plastyczny – jak sam pisał w swoim dzienniku ze szkolnych lat: „Pragnąłem być wielkim artystą, drugim Matejką (…) Tak ogromnie lubiłem rysować w tych czasach, że wszystkie książki szkolne, wszystkie papiery porysowałem”[1]. Po ukończeniu gimnazjum zdał egzaminy na krakowską Akademię Sztuk Pięknych, gdzie studiował w pracowniach m.in. Jana Stanisławskiego i Floriana Cynka, a od drugiego roku – Jacka Malczewskiego. To właśnie on wywarł największy wpływ na malarski styl oraz dobór tematów przez młodego artystę. Także mistrz niezwykle cenił swojego studenta – wiele lat później po śmierci Malczewskiego jego żona podarowała Hofmanowi paletę zmarłego męża z dedykacją[2]. Wpływ malarstwa Malczewskiego na Wlastimila Hofmana niewątpliwie da się zauważyć we wspólnej dla obu artystów tradycji młodopolskiego symbolizmu: w zbliżonych układach kompozycyjnych, alegorycznych i symbolicznych tematach, gdzie natura łączy się z poetyckością, baśniowością i fantastyką. Artysta przez lata pozostał wierny wypracowanym wówczas metodom i motywom, z których najczęstsze były przedstawienia religijne i mitologiczne, a także fantastyczne alegorie wplecione w sceny z życia ludu. Spotkało się to z uznaniem widowni i krytyki: w 1907 roku jako pierwszy Polak otrzymał nominację na członka Wienner Secession Galerie, a w 1921  1921 jako drugi (po Oldze Boznańskiej) zostaje członkiem Société nationale des beaux-arts w Paryżu. Jego redakcja malarstwa figuralnego oparła się wszelkim międzywojennym awangardowym prądom, przez co Hofman w późniejszych latach tworzył nieco na marginesie głównego obiegu sztuki. W okresie międzywojennym starał się jednak aktywnie uczestniczyć w życiu artystycznym – wystawiał swoje prace zarówno w kraju, jak i za granicą, sam zaś w poszukiwaniu inspiracji podróżował do Paryża, Wiednia czy Włoch. Wybuch II wojny zmusił Hofmana i jego żonę (którzy znaleźli się na liście gestapo za pomoc czechosłowackim uchodźcom) do ucieczki z kraju. Małżeństwo przez Krym i Turcję przedostało się do ówczesnej Palestyny i osiedliło w Tel Awiwie. Malarz wiódł tam skromne życie, utrzymując się z malarstwa, głównie pejzażowego i portretowego; często jego żona Ada szukała wyrzuconych kawałków dykty czy blaszanych puszek, aby mąż miał na czym malować[3]. Po zakończeniu wojny Hofman wrócił do Krakowa, a ostatnie lata życia spędził w Szklarskiej Porębie.

Prezentowany portret powstał podczas wojennej tułaczki Wlastimila Hofmana – namalował go w 1943 roku w Nazarecie. Według autorskiej inskrypcji, przedstawia on Edgara organistę z Kościoła Chrystusa Młodzieńca w Nazarecie. Podczas pobytu w Palestynie artysta wykonywał portrety innych imigrantów, aby mogli wysłać je do rodziny w Europie na dowód, że udało im się przeżyć. Być może portret organisty należy do tej grupy obrazów. Niezależnie jednak od jego historii, wizerunek stanowi popis malarskiego kunsztu Wlastimila Hofmana, jego wrażliwości kolorystycznej oraz umiejętności uchwycenia psychologicznego rysu modela.

[1] E. Wolniewicz-Mierzwińska, Sylwetka Wlastimila Hofmana w świetle jego pamiętnika, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 41, nr 3, 1979, s. 264.

[2] Tamże, s. 482.

[3] B. Czajkowski, Portret z pamięci, Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk 1971, s. 173.