Postać i pejzaż

akwarela, lawowanie / papier naklejony na tekturę

21,3× 32,8 cm

46 × 54 cm (w oprawie)

na odwrociu numer: IV 483 | 1616

Literatura:

• Marek Włodarski (Henryk Streng) 1903–1960. Katalog wystawy monograficznej w Muzeum Narodowym w Warszawie, Warszawa 1981, s. 106, kat. 483

Marek Włodarski – czołowy przedstawiciel awangardy okresu międzywojennego, urodził się w 1898 roku we Lwowie jako Henryk Streng. W latach 1920–1924 studiował w Wolnej Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie, a następnie w Państwowej Szkole Przemysłowej w pracowni Kazimierza Sichulskiego. Lata 1925–1926 spędził w Paryżu. Studiując pod okiem Fernanda Légera w jego prywatnej szkole malarstwa Académie Moderne, chłonął zasady kubizmu. Silne wrażenie wywarły na nim także osobiste kontakty z przedstawicielami francuskiego surrealizmu – André Bretonem i André Massonem.

Jeszcze przed wyjazdem do Paryża Streng fascynował się barwnym folklorem wielonarodowościowego Lwowa. Przejawiał skłonność do prymitywizmu, prostej ludowej poetyki oraz antyestetyczności. Wpływ Légera i studiów paryskich wyraźnie ukształtował jego manierę formalną. Syntetyczne, kubizujące, wręcz prymitywne formy, kult przedmiotu, precyzyjne określanie kształtu, niechęć do nadmiernego estetyzowania połączyły się z jego zamiłowaniem do masywnych form, płaskich plam barwnych i naiwnego ujęcia plastycznego. Latem 1928 roku Henryk Streng wraz z Otto Hahnem zorganizował wystawę we lwowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych o tytule „Sztuka prymitywów” i nazwali swoją twórczość konstruktywistyczną. W 1929 roku zostało utworzone we Lwowie Zrzeszenie Artystów Plastyków „Artes”, do którego Streng przyłączył się w 1930 roku. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Wojska Polskiego i wziął udział w kampanii wrześniowej. Po ustaniu walk ukrywał się u przyjaciół i znajomych, na jakiś czas trafił do obozu janowskiego, skąd uciekł prawdopodobnie w 1942 roku. Ze względu na swoje żydowskie pochodzenie zmienił nazwisko na Marek Włodarski i przez kolejne dwa lata ukrywał się w kompletnym zamknięciu za szafą swojej przyszłej żony Janiny Bosch. Zniszczył potem wszystkie dokumenty identyfikujące go jako Henryka Strenga i zmienił sygnatury na pracach. Podczas Powstania Warszawskiego został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego Stutthof k. Gdańska, w którym przebywał do końca marca 1945 roku. Prace Marka Włodarskiego nawiązujące do okresu okupacyjnego i osobistych doświadczeń wojennych oraz obozowych znacząco odchodzą od poetyki kubizmu i surrealizmu. Aby oddać okrucieństwo wojny artysta powraca do tradycyjnych metod obrazowania. Po wyswobodzeniu w 1945 roku osiadł w Warszawie i związał się z Państwową Szkołą Sztuk Plastycznych gdzie pełnił m.in. funkcję dziekana Wydziału Malarstwa.