Przedmioty XIX

„Maluję trochę tak, jak się odmawia różaniec, w którym paciorki powtarzają się, lecz są zarazem inne. Jest to opisywanie różnorodności świata, ale oprócz rejestrowania faktów ważne jest w nim poszukiwanie mechanizmów rządzących tą różnorodnością” – Jan Tarasin[1]

Jan Tarasin – wybitny malarz, grafik i rysownik, a także teoretyk sztuki i pedagog. Malarstwo studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Zbigniewa Pronaszki i Wacława Taranczewskiego. Jeszcze jako student zadebiutował na słynnej I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948). Przez wiele lat wykładał na warszawskiej ASP, a w latach 1987-1990 piastował stanowisko jej rektora. W roku 1984 został laureatem prestiżowej nagrody im. Jana Cybisa.

Podczas I Wystawy Sztuki Nowoczesnej Tarasin zaprezentował geometryzujące abstrakcje zbliżone do ówczesnych poszukiwań Andrzeja Wróblewskiego, jednak już dekadę później formalne eksperymenty doprowadziły go do wypracowania własnego, unikalnego stylu. Jego prace – na pozór nieprzedstawiające – zwykle zawierają w swoich tytułach nawiązania do świata realnego (Przedmioty, Sytuacje itp.). Tarasin był bowiem bacznym obserwatorem widzialnej, materialnej rzeczywistości, jednak roli malarstwa nie upatruje w naśladownictwie natury, lecz we wnikliwym badaniu jej mechanizmów i struktur. Upraszczał zatem faktyczne przedmioty do poziomu abstrakcyjnych znaków szeregowanych w rytmiczne, harmonijne systemy. Nierzadko rozmieszczane są w układach pasowych, przywodzących na myśl zapis nutowy na pięciolinii. Inne skojarzenie to dalekowschodnia kaligrafia, z którą Tarasin zetknął się w latach 60. podczas pobytu na stypendium w Chinach i Wietnamie. Niewątpliwie charakterystyczne znaki z jego obrazów tworzą rodzaj symbolicznego alfabetu, odczytywanego na poziomie wizualnych struktur.

Przedmioty z 1993 roku pochodzą z okresu twórczości Tarasina, w którym wprowadził on do swoich obrazów – dotychczas na ogół czarno-białych – elementy barwne. W tym wypadku tytułowe przedmioty to naprzemienne drobne linie i fale oraz bardziej masywne obłe kształty, zdające się nad nimi dominować. Interesującym zabiegiem jest dodanie przez artystę rodzaju poświaty czy też aury otaczającej poszczególne symbole, które dzięki temu zyskują miękkość, zaś otaczająca je przestrzeń zdaje się zamglona, nadając całości mniej rygorystyczny i uporządkowany, a bardziej liryczny wydźwięk. W odróżnieniu od większości otwartych kompozycji, z którymi kojarzony jest Tarasin, Przedmioty XIX zostały obwiedzione dyskretną bordiurą, co także świadczy o wyjątkowości prezentowanego dzieła.

[1] E. Dzikowska, Jan Tarasin, [w:] tejże, Artyści mówią. Wywiady z mistrzami malarstwa, Izabelin – Warszawa 2011, s. 200.