Relief

Henryk Stażewski (1894-1988) –  w ciągu swojego długiego życia był nieustannie obecny na rodzimej scenie artystycznej. Został zapamiętany jako niezwykle barwna i wpływowa postać polskiej sztuki współczesnej. Był malarzem, twórcą reliefów i plakatów, projektantem wnętrz, scenografem oraz teoretykiem – pionierem sztuki awangardowej. W 1917 roku współtworzył pierwszą w Polsce awangardową formację Ekspresjonistów Polskich (w 1919 roku przemianowaną na Formistów). Następnie brał udział w zakładaniu Grupy Blok oraz późniejszych ugrupowań rozszerzających jej działalność: grupy architektów i plastyków Praesens oraz stworzonej wraz z Władysławem Strzemińskim i Katarzyną Kobro grupy a.r. Od 1924 roku często przebywał w Paryżu, gdzie działał w kręgach międzynarodowych ugrupowań Cercle et Carré czy Abstraction-Création, a także nawiązał bliskie stosunki Pietem Mondrianem i Michelem Seuphorem. Po wojnie należał do środowiska skupionego wokół warszawskiej Galerii Krzywe Koło, a w 1965 roku był jednym z założycieli Galerii Foksal. Henryk Stażewski skupiał wokół siebie środowisko artystyczne miasta – szczególnie w swoich pracowanich-mieszkaniach. Pierwszą z nich (przy ul. Pięknej) dzielił z Mewą Łunkiewicz-Rogoyską. Po śmierci artystki przeniósł się na do lokalu w na ostatnim piętrze bloku przy ul. Solidarności (wówczas Świerczewskiego), gdzie działał do końca życia dzieląc przestrzeń z Edwardem Krasińskim. W 2004 roku (z inicjatywy Galerii Foksal) w pracowni artystów powstał Instytut Awangardy.

W pierwszym etapie swojej długiej twórczości Stażewski tworzył prace inspirowane kubizmem i neoplastycznym dorobkiem grupy De Stijl, a także – działając pod wpływem Strzemińskiego – konstruktywizmem. Istotny przełom na drodze twórczej Stażewskiego przypada na koniec lat 50., kiedy artysta zainteresował się tworzeniem kompozycji reliefowych, które na kolejne dekady zdominowały jego działalność oraz stały się wyrazem problemowego i badawczego podejścia do myślenia o obrazie. Celem nadrzędnym Stażewskiego stało się poszukiwanie logiki działań formalnych, która mogłaby zaprowadzić go do osiągniecia ładu plastycznego wewnątrz obrazu. Od 1967 roku w sztuce Stażewskiego wyraźnie zaczyna dominować forma kwadratu – zarówno jako zasada kompozycyjna całej pracy, jak i jej budulec. Na początku lat. 70. Stażewski odchodzi od reliefów, nie porzucając jednak zainteresowania kwadratem jako podstawowa jednostką.