fbpx
×

Tęsknoty

nr katalogowy: 12

Konarski Marian

(1909–1998)

Tęsknoty
1930


tusz, papier

4 × 15 × 15 cm (w oprawie 57 × 73 cm)

sygnowany p. d.: na jednej z prac: „16 VII 1930 | M. Konarski”


 

Wystawiany:

  • Marian Konarski (1909–1998). Szczepowy Rogatego Serca – malarstwo, rzeźba, rysunek, Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2015 r.
  • Marian Konarski (1909-1998), Kielce 1998, poz.3.
  • Marian Konarski „Marzyn”, rysunek – malarstwo – rzeźba, CBWA Zachęta, Muzeum Polskie w Ameryce, Warszawa, 1989; Chicago, 1990 r.
  • Wystawa Mariana Konarskiego, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków sierpień 1956, poz.76.
  • Wykaz prac Szczepu Szukalszczyków herbu „Rogate Serce” z Krakowa, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, 1932, poz.85.
  • Wykaz prac Szczepu Szukalszczyków herbu „”Rogate Serce” z Krakowa (Twórcowni Szulaskiego), Kraków 1932, poz.86.
  • Wykaz prac Twórcowni Szukalskiego, Kraków 1931, poz.77.
  • Wykaz zbiorowy prac Szczepu „Rogate Serce”, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1931, poz. 263.

Reprodukowany:

  • Marian Konarski (1909–1998). Szczepowy Rogatego Serca – malarstwo, rzeźba, rysunek, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Toruniu, red. nauk. A. Kroplewska-Gajewska, Toruń, 2015 r., s. 39, 60.
  • Marian Konarski „Marzyn”, rysunek – malarstwo – rzeźba, katalog wystawy CBWA Zachęta, Muzeum Polskie w Ameryce, Warszawa, 1989; Chicago, 1990, poz. 3.
  • Marian Konarski (1909–1998), Wspominając przyjaciela, katalog wystawy pośmiertnej w Krakowie, Kielce, 1998, s. 46, poz. 3.
  • Katalog wystawy indywidualnej, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków, 1956, poz. 76.
  • Wykaz prac Twórcowni Szukalskiego, Kraków, 1931, poz. 77.
  • Wykaz zbiorowy prac Szczepu „Rogate Serce”, Towarzystwo Zachęty Przyjaciół Sztuk Pięknych w Warszawie, 1931, s. 34, poz. 263.
  • Wykaz prac Szczepu Szukalszczyków herbu „Rogate Serce” z Krakowa, katalog wystaw w Łodzi, Wilnie, Lwowie, Kraków 1932, s. 14, poz. 86.
  • Wykaz prac Szczepu Szukalszczyków herbu „Rogate Serce” z Krakowa, katalog Wystawa dzieł sztuki, Lwów, 1932, s. 4 poz. 85.

Marian Konarski (1909-1998) – malarz, rysownik rzeźbiarz i poeta. W 1928 roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Już od pierwszych miesięcy nauki sprzeciwiał się akademickiej manierze nauczania, która, jego zdaniem, zabijała wyobraźnię i zdolność do pielęgnowania własnej inwencji twórczej. W 1929 roku do Krakowa przyjeżdża Stanisław Szukalski – mieszkający na stałe w Kalifornii artysta, który zajadle kontestował współczesną sobie sztukę i marzył o Polsce opartej na tradycji prasłowiańskiej. Jego wystawa Cechu Jednoróg w Pałacu Sztuki w Krakowie wzbudziła wówczas ogromne zainteresowanie – zwłaszcza wśród młodych studentów ASP. Podczas otwarcia ekspozycji Szukalski wygłosił płomienne przemówienie, które wzbudziło ferment w środowisku artystycznym, które kontrowersyjny artysta nazwał zbiorem pasożytów i nieuków szerzących kłamliwą estetykę ukształtowaną pod wpływem obcej kultury. Szukalski nawoływał do zamknięcia Akademii i otwarcia Twórcowni pod jego własnym przywództwem, gdzie młodzi adepci sztuki będą rozwijać swoją wiedzę i wyobraźnię, a nie hołdować nic nieznaczącym talentom.

Wystąpienie spowodowało konflikty na uczelni. Marian Konarski (wraz z dwoma innymi studentami) został usunięty z uczelni za swoje publiczne poparcie dla Szukalskiego. W porozumieniu z Konarskim Szukalski zaczął skupiać wokół siebie grupę uczniów, którzy mieli podjąć walkę o stworzenie prawdziwego oblicza sztuki polskiej przeciwko dekadencji sztuki kosmopolitycznej. W 1930 roku oficjalnie został zarejestrowany Szczep Szukalszczyków herbu Rogate Serce, gdzie pod egidą Mistrza młodzi twórcy zaczęli ćwiczyć głównie rysunek. Źródeł inspiracji poszukiwali w kulturze dawnej słowiańszczyzny. Jako pierwszy szczepowy Konarski funkcjonował pod pseudonimem artystycznym Marzyn z Krzeszowic.

Marian Konarski zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa dominacji stylu Szukalskiego w Szczepie starając się szukać, w ramach metody pracy Mistrza, własnej drogi. Fascynacja Konarskiego poezją sprawiła, że wbrew zaleceniom Szukalskiego, zaczął przenosić ją na grunt plastyczny. W latach 1930-1931 powstawały nieduże, narracyjne gwasze o literacko-nostalgicznej poetyce osadzone w estetyce surrealizmu takie jak Noc czy Cisza. Z tego czasu pochodzą także prezentowane rysunki pt. Tęsknoty z 1930 roku, które wynikają z poetyckich nastrojów Konarskiego jednak wyróżniają się odmienną formą. Kompozycja każdego z czterech rysunków opiera się na grze kontrastów oraz dekoracyjnej, ekspresyjnej kresce. Prosta graficzna forma przywodzi na myśl estetykę drzeworytu. W tym przypadku środki wyrazu Konarskiego zdecydowanie bardziej zbliżają go do stylu ekspresjonistów niemieckich niż do sennej poetyki surrealizmu. Między tymi dwiema estetykami Konarski będzie balansował przez cały okres swojej pracy twórczej.

W 1932 roku odstępstwa Konarskiego od obowiązującej w Szczepie tematyki i stylistyki stają się na tyle znaczne, że artysta postanawia wystąpić z grupy. Od tego czasu jego osobisty styl wyraźnie się ugruntowuje. Nie rezygnuje z poetyckiej estetyki, ale odchodzi od małoformatowych rysunków na rzecz malarstwa olejnego. Stosuje skomplikowane alegorie i metafory, używa silnie kontrastujących barw. W tym czasie powstają też geometryczne projekty fantazyjnych budynków. We wrześniu 1939 roku angażuje się w działalność ruchu oporu, do końca wojny tworzy niewiele. Po 1945 roku wraca do pracy artystycznej do swojego repertuaru tematów dołączając fascynacje treścią o narodowym i moralizatorskim zabarwieniu. Zaczyna malować także autoportrety w stylu syntetycznego realizmu.

Zauważyłem, że nie mam szczęścia nigdy dopasować się do fali. Zawsze jakoś nie w porę. Ale jednak zawsze – za wcześnie. Bo przecież przez kilkadziesiąt lat trwając w stylu malarstwa treściowo-wyrazowego przeczekałem koloryzm, abstrakcjonizm, konceptualizm, aż przyszło coś w rodzaju malarstwa treściowego, to znaczy surrealizm. (…) Nie mam szczęścia, aby ktoś mnie zauważył jako tego, który samodzielnie wyprzedza wszystkie kierunki w swoim osobistym rozwoju.[1]

[1] M. Konarski, Przeczekałem koloryzm, abstrakcjonizm, konceptualizm…, autobiografia z lat 1975-1980 w: Marian Konarski (1909-1998). Szczepowy Rogatego Serca – malarstwo, rzeźba, rysunek, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Toruniu, red. nauk. A. Kroplewska-Gajewska, Toruń, 2015 r., s. 37.