Trzy Maski (nr 2)

Proweniencja:

• Kolekcja prywatna, Polska
• Dr Ruprecht Kurzrock, Berlin (krąg Der Sturm)

Henryk Berlewi – malarz, grafik, krytyk i teoretyk sztuki. Reprezentant najbardziej radykalnego nurtu polskiej awangardy dwudziestolecia międzywojennego. Był członkiem grupy Kubistów, Konstruktywistów i Suprematystów „Blok” (1924-1928). Opracował nowatorską teorię artystyczną, którą ogłosił w awangardowym berlińskim czasopiśmie „Der Strum” w broszurze pt. „Mechano-Faktura”. Działał w Warszawie, Paryżu i Berlinie.

Edukację artystyczną rozpoczął w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (1904-1909), a następnie kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii (1909-1910) oraz w paryskiej École des Beaux-Arts i École des Arts Décoratifs (1911-1912). W tym czasie artysta dążył do stworzenia nowoczesnej ikonografii narodowej czerpiąc inspirację z motywów wywodzących się z kultury żydowskiej. Momentem przełomowym w twórczości Berlewiego było spotkanie
z El Lissitzkim (1921), który nadał kierunek jego zainteresowaniom w stronę konstruktywizmu i suprematyzmu. Wówczas szala twórczych poszukiwań artysty przechyliła się na rzecz sztuki wolnej od pozaartystycznych ideologii, skupionej na formalnej dyscyplinie i wzajemnym oddziaływaniu wszystkich elementów kompozycji. Podczas wizyty w Berlinie (1922-1923) Berlewi dołączył do kręgu twórców awangardowych skupionych wokół Theo van Doesburga, Laszlo Maholy-Nagy, Hansa Richtera czy Miesa van der Rohe.

Właśnie z okresu berlińskiego pochodzi prezentowana praca. W ciągu roku, kiedy artysta przebywał w Berlinie, powstały trzy podobne formalnie obrazy z cyklu Maski. Prezentowana praca nosi nr 2, i jest także drugim obrazem który kiedykolwiek pojawił się na międzynarodowym rynku dzieł sztuki.
Kompozycję definiują jednorodne płaszczyzny achromatycznych barw. Maski zostały poddane kubistycznej geometryzacji i fragmentaryzacji form. Kontrastujące kształty linii i płaszczyzn nadają rytm kompozycji.

Owe poszukiwania Berlewiego stanowią przyczynek do sformułowania nowatorskiej teorii mechanofaktury (1923). Jej główną zasadą było odrzucenie wszelkiej iluzji przestrzennej na rzecz zaakcentowania dwuwymiarowej malarskości płótna. Szukając maksymalnego uproszczenia kompozycji artysta ograniczył gamę barwną jedynie do czerni, bieli i czerwieni oraz posługiwał się zestawieniami prostych form geometrycznych. Eksperymenty fakturowe zastąpił zrytmizowaniem linii i płaszczyzn.  W ten sposób Berlewi stworzył niezależną od jakości materiałów fakturę, w pełni odpowiadającą naturze malarstwa. Pozostając wiernym konstruktywistycznej idei zespolenia sztuki ze sferą życia społecznego oraz odpowiadając na przyspieszony rytm zmieniającej się współczesności Berlewi postawił na zmechanizowanie środków wyrazu posługując się szablonami i propagując zasady druku funkcjonalnego.