Ważna osobistość z przyprawionym nosem spoczywająca na pneumatycznej poduszce

akryl, tempera / płótno

73,5 × 92 cm

75 × 94 cm (z oprawą)

sygnowany i datowany l.d.: AK BIEŃKOWSKI 73

sygnowany, datowany i opisany na odwrociu na krośnie śr.g.: ANDRZEJ BIEŃKOWSKI 1973 | „Ważna osobistość z przyprawionym nosem spoczywająca na pneumatycznej poduszce” | Tempera + akryl 90 × 70 cm

opisany na odwrociu wzdłuż prawej krawędzi: “IMPORTANT PERSONALITY RESTING ON PNEUMATIC PILLOW”

Pochodzenie:

• od lat 70. kolekcja prywatna, Polska
• kolekcja prywatna, Los Angeles

Prezentowana praca pochodzi z początku lat 70., czyli okresu debiutu artystycznego Andrzeja Bieńkowskiego. Malarz miał już za sobą studia w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, a także pierwsze fascynacje kulturą wsi. W jednym z wywiadów wspominał:

„W połowie lat 70. usłyszałem nagranie Kazimierza Meto – genialnego skrzypka z Gliny – i jego muzyka mnie zelektryzowała. Tak samo jak wcześniej Lutosławski, Hendrix czy Miles Davis. Takie same ciarki mnie przeszły. To było coś kompletnie innego niż muzyka ludowa w wykonaniu orkiestry Dzierżanowskiego czy zespołu Mazowsze, której pełno było w radiu w czasach mojego dzieciństwa. Nie miałem pojęcia, że taka muzyka istnieje. […] Najpierw, w latach 70. jeździłem na wieś po prostu, żeby słuchać. Potem uznałem, że ta muzyka nie może tak po prostu ulecieć i zacząłem nagrywać – bo może ktoś, kiedyś… Dla siebie. Kilka prób zarażenia znajomych moją fascynacją zakończyło się katastrofą. Dla nich ta wieś to był obciach, a mnie mieli za świra*”.

Swoją pasję do muzyki ludowej zaczął przekładać na język form malarskich: w jego obrazach pojawiły się wibrujące, pełne wyrazistej kolorystyki motywy, będące odwzorowaniem fantastycznej wyobraźni malarza. Artysta pełnymi garściami czerpał z folkowej estetyki, łącząc płynną, nieco automatyczną kreskę z mięsistymi plamami koloru. Wykorzystywał inspiracje sztuką naiwną, nieskrępowanym akademicką estetyką sposobem łączenia kolorów i kształtów, a także – szczerością przedstawień. W jego figuratywnych obrazach jest wiele ironii i groteski – gwasze i obrazy olejne zapełniał wymyślnymi „człekostworami”.

Bieńkowski w 1980 roku rozpoczął badania etnograficzne – projekt Muzyka Odnaleziona. Interesuje go wieś ze swoimi problemami, ale przede wszystkim muzyka, losy i kondycja muzykantów – wiejskich artystów. Poszukuje instrumentów, odnawia je, rekonstruuje dawne kapele wiejskie.

Artysta współpracował z warszawskim Domem Tańca, prezentował swoje nagrania w 2. programie PR (wraz z Marią Baliszewską) w audycjach Muzyka Odnaleziona, a także gościł w magazynie „Źródła” u Anny Szewczuk–Czech. Dokumentuje materiały i nagrania początkowo w Radomskiem, Rawskim, Łódzkim, później także Lubelskim, od 2003 roku na Ukrainie i Białorusi. W trakcie swoich wypraw na wieś zgromadził prywatne archiwum etnograficzne, zawierające nagrania audio, video, zdjęcia (w tym archiwalne) oraz instrumenty. Publikuje swoje zbiory muzyki wiejskiej w wydawnictwie Muzyka Odnaleziona, a w 2012 roku założył fundację Muzyka Odnaleziona, która zajmuje się porządkowaniem, digitalizacją i udostępnianiem archiwum etnograficznego.

Bieńkowski jest malarzem, fotografem, etnografem i wielkim propagatorem muzycznej kultury ludowej. Urodził się w 1946 roku w Warszawie – studiował na Wydziale Malarstwa, a potem na Wydziale Grafiki ASP w Warszawie. Dyplom otrzymał w 1971 roku. Obecnie jako profesor prowadzi pracownię malarstwa i rysunku na Wydziale Wzornictwa w swojej macierzystej uczelni. Miał kilkadziesiąt wystaw w Polsce, Danii, Szwecji, Włoszech, Japonii, Niemczech, Szwajcarii. Jego obrazy znajdują się w zbiorach muzealnych i w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą. W trakcie swoich wypraw na wieś zgromadził imponujące prywatne archiwum etnograficzne, zawierające tysiące nagrań audio, video oraz zdjęć z Polski i Ukrainy. Napisał książki: „Ostatni wiejscy muzykanci – ludzie, obyczaje, muzyka” oraz „Sprzedana muzyka”. Laureat nagrody im. Oskara Kolberga.

* https://wyborcza.pl/1,75410,9912030,Andrzej_Bienkowski__Poszukiwacz_szamanow.html, data dostępu: 15.02.2020