Pejzaż autorstwa Karola Hillera przedstawia skąpane w letnim słońcu budynki wiejskiego spichlerza. Kompozycja obrazu oparta jest na wyważonym zestawieniu kontrastujących form oraz ich odbiciu w tafli wody. Zgodnie z bliskim artyście awangardowym podejściem, bryły poddane zostały geometrycznemu uproszczeniu, co uwypukla kunsztowną grę kształtów i barw. Całość tej nieco kubizującej kompozycji utrzymana jest w stonowanych ochrach złamanych przez ciepłe tony szarości, zieleni i błękitu. Prac malarskich Karola Hillera przetrwało do dziś bardzo niewiele, szczególnie mało zachowało się tych, gdzie artysta daje wyraz swojemu zainteresowaniu pejzażem i architekturą – tym bardziej cenna jest informacja o odnalezieniu obrazu.
Odzyskany obraz będzie można zobaczyć na wystawie poprzedzającej Aukcję Sztuki Nowoczesnej już od 16 marca w siedzibie Domu Aukcyjnego Libra. Wyjątkowe dzieło trafi pod młotek 26 marca. Więcej informacji o obrazie w katalogu Aukcji Sztuki Nowoczesnej.
Ostatni ślad
Przy okazji obszernej wystawy retrospektywnej Karola Hillera w Muzeum Sztuki w Łodzi (2002-2003) Muzeum opracowało obszerną publikację katalogującą oeuvre artysty. Spichrz nad stawem – olej pochodzący z 1925 roku, uznano za dzieło zaginione. Ślad po płótnie urywa się w 1927 roku, kiedy praca została ujęta w katalogu Wystawy malarzy łódzkich w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, gdzie Hiller wystawił dziewiętnaście obrazów z lat 1923-1929. Jego prace były pokazywane obok dzieł autorstwa m.in. Władysława Strzemińskiego czy Władysława Skoczylasa. Po latach zaginione dzieło Karola Hillera znalazło się w ofercie wiosennej Aukcji Sztuki Nowoczesnej w warszawskim Domu Aukcyjnym Libra. Powrót Spichrza nad stawem będzie istotnym wydarzeniem na polskim rynku sztuki – zarówno ze względu na historię obrazu oraz jego artystyczną wartość.
Przetrwał wojnę przy ulicy Foksal w Warszawie
Okres pracy artystycznej Karola Hillera był krótki. Trwał jedynie nieco ponad dwadzieścia lat – zakończył się w 1939 roku jego tragiczną śmiercią. Artysta został rozstrzelany przez Gestapo w lasach lućmierskich pod Łodzią w ramach akcji oczyszczania miasta z przedstawicieli inteligencji. Okres II Wojny Światowej przyniósł ogromne straty w polskiej kulturze i sztuce. Zniszczenia dotknęły dorobek twórczy wielu znakomitych artystów – m.in. Henryka Stażewskiego, Katarzyny Kobro czy Władysława Strzemińskiego. Wojenna pożoga nie ominęła także prac Hillera. Po śmierci artysty, jego żonie Jadwidze nie udało się ocalić całości dzieła męża. Część jego prac przekazała bądź sprzedała Muzeum Sztuki w Łodzi – resztę uznano za bezpowrotnie zaginione. Obrazów autorstwa Hillera jest na rynku wyjątkowo niewiele, tym bardziej niezwykłe jest, że płótno artysty tak długo pozostawało nieodnalezione. Teraz trafi pod młotek w Domu Aukcyjnym Libra.
Nieznana jest droga, jaką Spichrz nad stawem trafił do warszawskiej rodziny. Wiadomo, że pierwotni właściciele zamieszkiwali kamienicę przy ul. Foksal w Warszawie jeszcze przed wojną. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że to właśnie tam obraz przetrwał lata wojny oraz powstanie. Zanim trafił do Domu Aukcyjnego Libra był przekazywany z pokolenia na pokolenie – do rąk ostatnich spadkobierców trafił pod koniec lat. 80.
Karol Hiller – szczególna osobowość polskiej awnagardy artystycznej
Mimo gwałtownie przerwanego życia, Karol Hiller zajmował szczególną pozycję w skomplikowanym pejzażu polskiej awangardy lat 20. i 30. XX wieku. Jego prekursorska twórczość wymykała się klasyfikacjom już w czasach współczesnych artyście. Hiller wypracował sobie ważne miejsce w kanonie historii sztuki przede wszystkim jako twórca eksperymentalnej techniki artystycznej łączącej elementy grafiki i fotografii z efektami możliwymi do osiągnięcia wyłącznie malarstwie. Heliografika Hillera jako podłoże wykorzystywała pokryte temperą lub gwaszem szklane klisze oraz błony celuloidowe. Następnie farba była poddawana działaniom mechanicznym – rytowaniu, drapaniu, rozcieraniu. Tak opracowane kompozycje Hiller przekształcał na odbitki fotograficzne. W dojrzałym malarstwie Hillera z lat 20. i 30. dominuje bliskie poetyce kubizmu uproszczenie brył i płaszczyzn oraz ascetyczne, przemyślane kompozycje. Spichrz nad stawem to jeden z ciekawszych formalnie rzadkich pejzaży Hillera.
