Marek Włodarski / Henryk Streng. Widoki surrealizmu
Czas trwania: 18.01 - 12.02.2020
Wystawa Marek Włodarski / Henryk Streng. Widoki surrealizmu podejmuje temat twórczości artysty w kontekście wątków surrealistycznych w jego malarstwie i rysunkach prezentując szerokie spektrum tematu. Jak pisze we wstępie do katalogu Piotr Słodkowski: „Historia sztuki odeszła już od przekonania, że Andre Breton, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, przywódca nazywany „papieżem surrealizmu”, skodyfikował zamknięty obieg znaczeń ruchu w manifestach takich jak Manifeste du surréalisme (1924) czy, gdy chodzi o sztuki wizualne, Le surréalisme et la peinture (1928). To proste założenie nigdy nie było łatwe do utrzymania, nawet jeśli skupiłoby się uwagę tylko na francuskim surrealizmie, w istocie dalekim od wewnętrznej spójności. Ten bowiem przechodził przez liczne fazy i obfitował w tarcia, rozłamy, pęknięcia, co uwidaczniało się już w dwudziestoleciu międzywojennym, ale szczególnie może dobrze pozwalało się dostrzec w schyłkowym powojennym okresie, zwłaszcza zaś gdy ktoś patrzył z zewnątrz.” W twórczości Henryka Strenga symptomy surrealizmu widzimy już w pracach z lat 20. Legerowskie w swej formie w istocie inspirowane były szyldami reklamowymi z lwowskich ulic. Rozbicie kompozycji obrazu na niezależne od siebie fragmenty rzeczywistości tworzą obraz miejskiej tkanki o nadrealistycznym wyrazie. Prace Martwa natura z winogronami czy Martwa natura z mandoliną to natomiast rysunki stojące w rozkroku między „leżerowskim” podejściem do kształtowania obrazu a surrealistycznymi elementami niedającymi się zakwalifikować do logicznie kształtowanej przestrzeni obrazu. Wraz z założeniem grupy Artes, nadrealizm w twórczości Strenga rozkwita dając obraz dojrzałego zrozumienia tematu w niczym nieodbiegającego francuskim wzorcom. Seria szkiców i obrazów: „Ludzie w kosmosie” „Drogi w kosmosie”, czy seria prac z portretami rodzinnymi to najdojrzalsze prace z tego okresu. Wraz z nimi powstają wybitne obrazy olejne „Sen” z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu czy „Miłość wiara i nadzieja w górach” z Muzeum Narodowego w Warszawie. Na wystawie prezentowane są za pośrednictwem wybitnych szkiców do tych prac. Uwiecznieniem surrealistycznych przedwojennych poszukiwań jest unikatowy olej „Pożegnanie żołnierza/spacer w parku”, ostatni i jedyny z tego okresu olej na płótnie będący w rękach prywatnych. W trakcie wojny Henryk Streng wymazuje swoją żydowską tożsamość także ze swoich prac i resygnuje je nowym nazwiskiem. Od tego momentu narodził się Marek Włodarski – z nową tożsamością i nową wizją artystyczną. Jednak mimo zmiany i odrzucenia w otchłań historii Henryka Strenga, wątki nadrealistyczne nadal są widoczne w jego pracach z lat 40. i 50. Seria prac: szkiców i oleju z Demonstracją obrazu nawiązującą do zniszczonej w latach 30. pracy o tym samym tytule, podejmują znany już wątek w jego malarstwie w zupełnie nowej odsłonie. Jednak mimo „nowoczesnego” sznytu prace te wciąż wzbudzają nasze surrealistyczne skojarzenia. Deformacja postaci ludzkiej, motywy okna czy drzwi wykorzystanych w Pożegnaniu żołnierza odbijają się echem w pracach powojennych – w Człowieka ciągnie do okna czy właśnie Demonstracjach obrazu.
Na wystawie celowo prezentujemy szerokie spojrzenie na dorobek artystyczny Włodarskiego w kontekście jego twórczości surrealistycznej, by uwypuklić dwie kluczowe tezy. Po pierwsze, że wbrew powszechnie do tej pory znanej opinii, surrealizm w Polsce rozwijał się niezależnie od wzorców francuskich na tzw. na peryferiach tego stylu zarazem w niczym mu nie ustępując. A po drugie, by wykazać, że Henryk Streng / Marek Włodarski od zawsze w swojej twórczości prowadził subtelny taniec z nadrealizmem, w którym w pełni wyrażał swoją twórczą wrażliwość.
Wystawa czynna jest od 15. stycznia do 12. lutego. Od 25. stycznia część prac zostanie wypożyczona na wystawę Henryk Streng/ Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (luty–maj) a następnie w Muzeum Narodowego im. Andrzeja Szeptyckiego we Lwowie (maj–sierpień)
W trakcie wystawy wyświetlany będzie film Wojciecha Grabowskiego Artes. Nadrealiści ze Lwowa (Polska 2008; czas trwania: 20′)
Link do katalogu: Marek Włodarski / Henryk Streng. Widoki surrealizmu
widok ekspozycji
Link do wirtualnego spaceru po wystawie: Marek Włodarski / Henryk Streng. Widoki surrealizmu